De PS blokkeert de hervormingsagenda voor Brussel

Een totale schuld van bijna 15 miljard euro en een begrotingstekort van 1,59 miljard euro tegen 2025: de regering die de Brusselse augiasstal uitgemest krijgt, verdient lof. Maar vooralsnog raakt die regering maar niet gevormd. “Ik krijg het zelf ook niet meer uitgelegd”, vertelt Brusselminister Cieltje Van Achter (N-VA).

De situatie is zo ernstig dat er al meerdere keren geopperd is om Brussel onder curatele te plaatsen, of tenminste om het Hoofdstedelijk Gewest door andere Belgische regeringen tot besparen te dwingen. De Bijzondere Brusselwet voorziet de mogelijkheid voor de federale regering om taken van de Brusselse regering over te nemen, als het hoofdstedelijke functioneren in het gedrang komt. Met schietpartijen, verloedering en een ontspoorde begroting lijkt dat het geval te zijn met de huidige situatie. “Maar het gaat over minimale bevoegdheden rond ruimtelijke ordening en mobiliteit waarop je kan ingrijpen”, legt Van Achter uit. “Daar ben je niks mee. Wat we nodig hebben, is een Brusselse regering die de zaken aanpakt.”

Verder onderhandelen dan maar? We zijn nu iets meer dan tien maanden na de verkiezingen en er lijkt geen uitweg te zijn, hoewel N-VA, cd&v, Vooruit en Groen al in november een meerderheid vormden. Komt er nog een regering voor 9 juni 2025, een jaar na de verkiezingen?

“Ik durf er geen tijdstip meer op te kleven, want ik krijg het zelf ook niet meer uitgelegd. Ik werd al nerveus toen we er in de zomer niet snel in slaagden om aan Vlaamse kant een meerderheid te vormen. Meestal is de Brusselse regeringsvorming een van de snelste – wat ook tot een slecht onderhandeld regeerakkoord leidt - maar nu liggen de kaarten heel moeilijk. Aan Vlaamse kant hebben we tot november nodig gehad om tot een meerderheid te komen. Dat duurde in mijn ogen al veel te lang, maar toen dacht ik dat we eindelijk aan de onderhandelingen met de Franstaligen konden beginnen. Maar twee dagen nadien heeft de PS gezegd: ‘Met die Vlaamse meerderheid met N-VA willen we niet samenwerken.’”

“Het werd snel duidelijk dat de PS geen hervormingen wil doorvoeren, terwijl wij met een hervormingsagenda aan tafel zijn gaan zitten. Dat is ook nodig: budgettair moeten we orde op zaken stellen en Brussel moet hervormd worden om een efficiënter bestuur te hebben. We hebben twintig administraties over netheid, maar de stad ligt er niet proper bij. Op het vlak van tweetaligheid en werkgelegenheid hebben we ook nog veel werk. Er ligt heel wat werk op de plank en ik denk dat de PS heel goed weet dat wij met die agenda aan tafel zouden komen. Daarom proberen ze de meerderheid die zich aan Vlaamse kant gevormd heeft uit elkaar te spelen.”
Heeft u ooit inhoudelijk gesproken met de PS?

“Ik heb één uur met de heer Laaouej aan tafel gezeten. Een uur lang ging het erover dat wij een racistische partij zijn.”

Is het het vermeend racisme, of is het de hervormingsagenda waardoor de Franstalige socialisten niet met de N-VA in zee willen gaan?

“Ik denk dat ze geen hervormingen willen. Wij willen echt wegen op die begroting en zaken op orde stellen, zij willen dat niet. Daarom heeft Ahmed Laaouej een belachelijk veto uitgesproken. Hij heeft die positie ingenomen en wil nu ook geen gezichtsverlies meer lijden. Dat is de situatie waarin we ons vandaag bevinden. Het is ook erg kwalijk, want het getuigt van een gebrek aan begrip voor onze institutionele regels. Normaal vormen we een Vlaamse meerderheid die de Franstaligen respecteren, en omgekeerd, om nadien met die twee meerderheden een regering te vormen.”

Voor mensen die eerder de federale dan de Brusselse politiek kennen, lijkt dat wel een vreemde manier van werken.

“Het is niet aan de Franstaligen om te beslissen dat de N-VA moet vervangen worden door cd&v. Deze Brusselse regeringsvorming is sowieso al niet eenvoudig, met zeven of acht partijen aan tafel.”

Als de PS of een andere Franstalige partij op federaal niveau zou zeggen: ‘Wij werken niet samen met de N-VA’, zou iedereen dat logisch vinden.

“Het is een andere realiteit federaal dan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Federaal heeft de PS trouwens ook lang onderhandeld met onze partij, dus ik zie niet in waarom ze dat op Brussels niveau niet kunnen. Zeker niet als hun argumentatie zo belachelijk is.”

Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej wijst vaak naar uw partijgenoot Theo Francken, die “geen kans onbenut laat om de Brusselaars te beledigen, zeker die met een migratieachtergrond”. Wat vindt u van die beschuldiging?

“Ik denk sowieso dat de heer Laaouej de Brusselse politiek niet goed genoeg kent. Hij kent ons alleszins niet goed genoeg. Hij komt van het federale niveau en heeft het altijd over Theo Francken, die voor zover ik weet nog altijd geen Brusselaar is. Wat hij zegt, klopt ook niet. Theo is erg begaan met Brussel, kent de stad ook heel goed en steunt onze afdeling. Het is waar dat hij soms met scherpe analyses komt, maar die zijn gewoon terecht. Als je niet wil aanhoren dat er problemen zijn… tja. Bij de heer Laaouej zit het duidelijk diep, maar hij kent ons gewoonweg niet.”

“Onze partij is zogezegd anti-Brussels. Dat is gewoon belachelijk, daar is geen enkele grond voor. Ik ben minister van Brussel in de Vlaamse regering! Samen met mijn collega’s Gilles Verstraeten en Mathias Vanden Borre heb ik jaren lang in het Brussels Parlement op een constructieve manier oppositie gevoerd! We zijn altijd met voorstellen gekomen. Iedereen weet dat wij voor Brussel zijn: lees gewoon ons programma. Dat is erg duidelijk voor Brussel en voor de Vlamingen, maar ook voor Franstaligen.”

Heeft de hele Brusselse PS een fundamenteel probleem met uw partij?

“Nee, dat is zeker niet de hele Brusselse PS. Tenoren zoals Rachid Madrane hebben zich trouwens al uitgesproken tegen het veto van Ahmed Laaouej ten aanzien van de N-VA. Madrane is vijf jaar lang parlementsvoorzitter geweest en is ook minister geweest: die kent ons en weet wie wij zijn. Hetzelfde geldt voor Charles Picqué, die de vijf jaren daarvoor parlementsvoorzitter was. Ook hij weet waar de N-VA voor staat, dus weet hij ook dat wat Laaouej verkondigt, nonsens is. Ik kan de verhoudingen binnen de PS in Brussel moeilijk inschatten, maar het is duidelijk dat de aversie tegen de N-VA door de heer Laaouej aangestuurd wordt.”

Frédéric De Gucht zei over u dat u “meer aanleunt bij Jan Peumans en Geert Bourgeois dan bij Theo Francken”. Is dat zo?

"(lacht) Ik ben gewoon Cieltje Van Achter. Ik heb een andere stijl dan Theo, dat is een feit. Maar ik kom wel heel goed overeen met hem en ik denk dat hij het heel vaak juist heeft.”

Open Vld koppelt zijn lot in Brussel aan dat van de N-VA. Hoe kijkt u daar naar?

“In november is er een Vlaamse meerderheid gevormd met N-VA, Open Vld, Groen en Vooruit. Het enige wat Open Vld en N-VA doen, is daar respect voor vragen. Noch wij, noch Open Vld gaan ermee akkoord dat de PS kan dicteren hoe die Vlaamse meerderheid er moet uitzien. Wij zijn de ongewenste partij, waardoor de druk op Open Vld ook verhoogt. Maar hun houding is ook logisch, want als je de PS onze meerderheid uit elkaar laat spelen, wat heb je als Vlaming in Brussel dan nog te zeggen?”

Opvallend genoeg lijkt u in Brussel meer steun te krijgen van Open Vld – oppositie op de andere niveaus - dan van uw Vlaamse en federale coalitiegenoten cd&v en Vooruit. 

“Ik kan wel zeggen dat ik ontgoocheld ben in de houding van cd&v. Want doordat de christendemocraten zeggen dat ze ons willen vervangen, zolang ze een ministerpost krijgen, kan de PS achteroverleunen. Ik ben erg verrast dat een partij waarvan ik dacht dat ze wist hoe het land in elkaar zat, het spel zo speelt. Hun antwoord had ook moeten zijn: er is een Vlaamse meerderheid en daar moet respect voor zijn, punt aan de lijn.”

Heeft u het daar over met uw collega-ministers van cd&v in de Vlaamse regering?

“Ik spreek daarover met Benjamin Dalle. Hij weet ook dat ik niet akkoord ga met zijn houding.”

U bent als Vlaams minister van Brussel begonnen aan een ronde van de 19 gemeenten. Hoe kijken de burgemeesters naar die regeringsvorming?

“Er is veel ongerustheid. De budgettaire toestand in de gemeentes is ook dramatisch: veel gemeentes staan onder curatele en slagen er zelfs niet in om nog een begroting rond te krijgen.”

Wat hoopt u te bereiken door alle Brusselse burgemeesters te bezoeken?

“Ik heb binnen de Vlaamse regering drie beleidsdoelstellingen: het Nederlands, Vlaamse investeringen op maat van Brussel, en de samenwerking met andere beleidsdomeinen. Ik zou natuurlijk liever een efficiënter bestuur hebben in Brussel, maar we zitten nu met die institutionele lasagne, dus moeten we roeien met de riemen die we hebben. Om in te zetten op het Nederlands heb ik de gemeenten ook nodig.”

“Daarom heb ik besloten om een ronde van de 19 gemeenten te doen. Het was al van 1997 geleden dat een Vlaamse minister dat had gedaan, wat ik hallucinant vind. De gemeenten voeren immers ook ons beleid uit. Er zijn bibliotheken, scholen, vakantiekampjes, crèches,… Ze zijn ook verantwoordelijk voor de verplichte inburgering, maar ik heb al gemerkt dat ze niet weten dat ze die mensen moeten doorsturen naar de Vlaamse trajecten, of het gewoon niet doen. Het is dus heel goed dat ik die rondtocht eens maak. Ik word overal ook vriendelijk onthaald, ze vinden mij nergens een racistische anti-Brusselse politica. Behalve in Sint-Lambrechts-Woluwe (waar Olivier Maingain burgemeester is, n.v.d.r.), daar moet ik nog niet onmiddellijk langskomen. Maar in de andere gemeenten leiden de ontmoetingen tot hartelijke gesprekken. Het belangrijkste is dat de contacten gelegd zijn, dat we elkaar begrijpen en elkaars noden en vragen ook kennen.”

Hoe verloopt de samenwerking als Brusselminister met de Franse Gemeenschap?

“De Franse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschap zijn allebei bevoegd voor de persoonsgebonden materies, wat maakt dat je in Brussel moet samenwerken. Die contacten verlopen vlot.”

Een van uw ambities is om het gemeenschapsgevoel in de hoofdstad aan te wakkeren. Wat bedoelt u daarmee?

“Inzetten op taal. 15 procent van de Brusselaars spreekt noch Nederlands, noch Frans. Daar bereik je als overheid geen connectie mee, zoals we gemerkt hebben tijdens de coronacrisis. Door in te zetten op taal moeten we proberen een hechtere gemeenschap te vormen.” 

Wat zijn de doelstellingen van uw ‘Totaalplan Nederlands’?

“De doelstellingen zijn om het gebruik van het Nederlands te verstevigen en de Nederlandstalige dienstverlening te verbeteren. Dat is niet gemakkelijk, maar net zoals dat iedereen dacht dat we de politiezones nooit gefusioneerd zouden krijgen en dat de fusie nu in het regeerakkoord staat, geloof ik dat de tweetalige dienstverlening ook fors kan vooruitgaan. Dat de tweetaligheid in de zorg moet verbeteren, staat trouwens ook in het federaal regeerakkoord. Maar ik wil dat uiteraard ook op Brussels niveau geregeld krijgen.”

Wat vindt u van het initiatief www.taalklachten.be van de VVB, het VAV en het Vlaams Komitee voor Brussel, met steun van minister van Vlaamse Rand Ben Weyts, dat klachten bundelt om later juridische stappen te zetten tegen Nederlandsonkundige spoeddiensten?

“Daar werken wij ook voor samen. Het zijn centen van Ben Weyts, maar het gaat over Brusselse ziekenhuizen dus het is samen op poten gezet. Het is belangrijk dat er aandacht is voor de gebrekkige tweetaligheid in de zorg. Het is goed dat Brusselaars, Vlamingen en Randbewoners die met die problemen in aanraking komen ergens terecht kunnen met hun klacht en ook weet dat die opgevolgd zal worden.”

“Het werkt aanvullend op mijn Totaalplan Nederlands, waar ik ook mee in de zorg aan de slag wil. Want het is perfect mogelijk om een tweetalige dienstverlening te organiseren, zoals het ziekenhuis in Jette bewijst.”

Denkt u dat elk Brussels ziekenhuis dat kan?

“Het is zaak om alle zeilen bij te zetten en vooruitgang te maken in de ziekenhuizen die tweetalig zouden moeten zijn. Het is van levensbelang, zeker in de zorg, dat je terechtkan in je eigen taal. Het is ook een kwestie van organisatie van het ziekenhuis.”

Minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin heeft een plan opgesteld voor de fusie van de Brusselse politiezones. Eindelijk, denkt u waarschijnlijk?

“Ja, wij zijn echt al lang vragende partij voor een fusie van die politiezones. Ik heb er vanuit de oppositie in het Brussels Parlement tien jaar lang voor gepleit en nu we met de N-VA federaal aan zet zijn, was dat ook een van onze belangrijkste eisen. We hebben er tijdens de onderhandelingen tot het laatste moment hard voor moeten strijden om het in het regeerakkoord te krijgen. Ik ben tevreden dat er nu een plan op tafel ligt, want de fusie van die politiezones is gewoon de logica zelve. Maar het gebeurde niet. Eigenlijk zeggen alle Vlaamse partijen al langer dat dit nodig is. De manier waarop men vandaag werkt is niet efficiënt, soms op het belachelijke af. Denk aan verschillende Brusselse politiezones die geen camerabeelden met elkaar delen. Dat zijn domme zaken die de werking complexer maken en zorgen dat de veiligheid in het gedrang komt. Maar goed, het is hopelijk zover. Ik heb de indruk dat minister Quintin zijn opdracht ter harte neemt en ook heeft ingezien dat er een gebrek is aan solidariteit tussen de zones.”

Hoe ziet u die solidariteit tussen de politiezones?

“De Nederlandstalige instellingen in Anderlecht vertelden me dat de politie vaak niet komt als zij hen bellen, gewoonweg omdat ze het niet aankunnen. Er zijn nog vijf andere zones die zouden kunnen inspringen, maar die doen dat niet.”

Als de fusie er echt komt, is dat een serieuze verwezenlijking. Bent u niet bang voor een halfslachtige fusie?

“De fusie zou een grote stap vooruit zijn. Je krijgt efficiënter politiewerk en door de diensten centraal aan te sturen, krijg je misschien meer manschappen om op het terrein aanwezig te zijn. Ik hoop dus dat men er alles aan doet om die fusie goed te organiseren. Wij hebben één Brusselse brandweer. Niemand stelt daar vandaag nog vragen over. Waarom zou dat met de politie dan niet lukken?”

WANNES NEUKERMANS ('t Pallieterke)