© Thomas Moens
“Van Dwars door de Lage Landen heb ik genoten - dat is gezellige televisie -, en Nonkels vond ik ook leuk. Maar veel meer heb ik niet gezien, nee.” Minister van Media Cieltje Van Achter bekent schuld: ze was vorig weekend op de uitreiking van de Kastaars, maar het gros van de programma’s die er aan bod kwamen had ze niet gezien. “Ik heb te weinig tijd om televisie te kijken, en als ik kijk is het vooral naar informatieprogramma’s. Ik ben nogal een nieuwsjunkie.”
Wat niet wegneemt dat ze ook Het conclaaf, het VTM-programma waaraan ze de impactprijs mocht uitreiken, kon appreciëren. “Het is straf hoeveel politici Eric Goens in dat kasteel heeft kunnen samenbrengen, vaak tegen hun zin, denk ik. Maar zo is hij er wel in geslaagd de politiek op een andere manier bij de kijker te brengen en daar een gespreksonderwerp van te maken. Al weet ik niet of ik er zelf aan zou willen deelnemen. Ik denk niet dat het zo comfortabel is.”
Voelt u zich na ruim vier maanden minister te zijn al thuis in de mediawereld?
Cieltje: “Ik was me er niet van bewust hoe belangrijk die sector is. Het gaat niet alleen om betrouwbaar nieuws, maar ook om onze cultuur, onze taal, onze verhalen. Het raakt enorm veel mensen, maar het is ook economisch een belangrijke sector waarin veel mensen werken.”
U was nog maar net minister toen aan de Reyerslaan een storm uitbrak rond het vertrek van directeur content Ricus Jansegers. Hoe kijkt u daarop terug?
Cieltje: “Die personeelsdossiers zijn uitgebreid in de media gekomen, maar als politici hadden wij ons daarin niet te mengen. Wat voor mij telde, is of een VRT-werknemer zich veilig kan voelen. Zijn er kanalen om grensoverschrijdend gedrag te melden en pakt de omroep dat serieus aan? De VRT is er nog niet, maar zij heeft op dat vlak in de voorbije jaren wel al grote stappen gezet.
Ik was wel verrast door de vragen die ik daarover kreeg in het Vlaams Parlement. Zo vroeg iemand inzage in de welzijnsrapporten van de VRT. Als je daarop ingaat, heb je de volgende dag geen welzijnsbeleid meer. Dan vraag ik mij af wat de bedoeling van zo’n vraag is, welke agenda daarachter schuilt.”
De VRT heeft wellicht een dading gesloten met Jansegers. Dat iemand die zich schuldig heeft gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag vertrekt met een som geld, is toch geen goed signaal?
Cieltje: “Opnieuw: dat is een personeelsdossier waar de politiek buiten moet blijven. De tijd dat politici zich moeiden met de keuze voor deze of gene directeur is gelukkig voorbij. Ik ga dat ook niet doen.”
VRT-topman Frederik Delaplace heeft dit volgens u goed afgehandeld?
Cieltje: “Net zoals hij eerder het transformatieplan goed heeft uitgevoerd, heeft hij ook in de aanpak van grensoverschrijdend gedrag stappen vooruitgezet. Er zijn twee mensen moeten vertrekken. Dat lijkt me toch geen eenvoudige beslissing.”
Er is herhaaldelijk gevraagd om zijn ontslag, maar u hebt nooit aan hem getwijfeld?
Cieltje: “Nee. Als minister probeer ik vooral objectief te kijken naar wat er gaande is. Op basis daarvan zag ik geen reden om hem te ontslaan. Er is bij VRT ook een sterk directieteam en dat team staat nog achter de CEO. Het is dan niet aan mij om als Caesar de duim omhoog of omlaag houden. Je moet een beetje serieus blijven.”
Hebt u uw collega-ministers al gevraagd wat voorzichtiger te zijn met de extra subsidies die ze de VRT toeschuiven om programma’s op bestelling te maken? Ook dat leidde vorig najaar tot controverse.
Cieltje: “Ik vond dat een non-discussie. Wat is er mis mee dat je als overheid een beleid opzet rond bijvoorbeeld mediawijsheid of verkeersveiligheid en extra middelen vrijmaakt voor tv-programma’s daarrond? En waarom zou de VRT daar niet op mogen intekenen? Dat is waanzin. Die institutionele financiering is van alle tijden.”
Misschien is het verschil nu dat de VRT met een powerpoint langs kabinetten trok en de indruk wekte dat bijna alles te koop is in haar programma’s.
Cieltje: “Dat is wat ervan gemaakt wordt, maar ik weet niet of het zo gelopen is. Ik zie echt het probleem niet als je een programma maakt rond bijvoorbeeld de Olympische Spelen om onze jongeren aan het sporten te krijgen en daar extra budget voor krijgt.”
Ook binnen uw partij is de liefde voor de VRT niet altijd even groot: sommige partijgenoten vinden dat de openbare omroep moet focussen op zijn kerntaken. Ontspanningsprogramma’s horen daar niet bij. Hoe staat u daar tegenover?
Cieltje: “Het regeerakkoord is duidelijk: de VRT heeft een belangrijke opdracht rond nieuws, cultuur en sport, en dan zeker de kleinere sporten die minder aan bod komen op de commerciële zenders. Maar uiteraard moet de VRT ook veel Vlamingen bereiken, iets wat je niet doet met alleen nieuws of cultuur. Ontspanningsprogramma’s mogen dus ook, wat niet betekent dat je een commerciële zender bent.”
Er is nog genoeg verschil met VTM of Play4?
Cieltje: “Zeker. De VRT is nog onderscheidend genoeg.”
U moet dit jaar een nieuwe beheersovereenkomst met de VRT onderhandelen. Dat zorgt traditioneel voor veel spanningen in de mediasector.
Cieltje: “Die beheersovereenkomst is meteen een van de zwaarste dossiers. Hoe gaat onze publieke omroep er over vijf jaar uitzien? Hoe bereikt hij de Vlamingen? En de jongeren? De uitdaging is om daar iets te maken dat futureproof is. De mediawereld verandert pijlsnel; niemand kan nu voorspellen hoe we in 2030 televisie zullen kijken of radio zullen beluisteren.
Je merkt dat iedereen in de sector erbij betrokken is, of erbij betrokken wil zijn. Dat toont het belang aan van de VRT voor het hele medialandschap.”
De VRT publiceerde een startnota waarin zij onder andere pleit voor meer reclame-inkomsten online. Bent u daar voor?
Cieltje: “Dat is de grootste bom in het dossier. Zestig procent van de VRT-inkomsten komt nu uit de dotatie, de rest uit andere bronnen, waaronder reclame, en dan vooral radioreclame. We weten dat dit heel gevoelig ligt voor de commerciële spelers, voor de advertentiemarkt en voor de kijkers.”
Als ik naar VRT MAX kijk, zie ik telkens twee of drie spotjes. Wat is het verschil met VTM dan? Je krijgt evenveel reclame.
Cieltje: “Dat wordt een stevig debat, maar het is nog te vroeg om me daar al over uit te spreken.”
Zijn de commerciële omroepen al op uw kabinet gepasseerd om het daarover te hebben?
Cieltje: “Iedereen is hier al gepasseerd, net omdat de VRT zo belangrijk is voor het hele medialandschap. Voor mij is het belangrijkste dat we sterke programma’s kunnen blijven maken voor de Vlamingen. Want dat is ook wat de Vlaming lust.”
Die commerciële omroepen trokken vorig jaar ook aan de alarmbel. ‘Als de politiek niets doet, dreigen we te verdwijnen.’ Kan de minister van Media daar een rol spelen?
Cieltje: “Hun noodkreet ging vooral over de advertentiemarkt. Als er steeds meer geadverteerd wordt op bijvoorbeeld Facebook of YouTube, betekent dat minder inkomsten voor hen om programma’s te maken. We moeten kijken hoe we een gelijk speelveld kunnen creëren voor iedereen.”
De commerciële zenders vragen bijvoorbeeld een fiscaal voordeel voor bedrijven die bij hen adverteren. Is dat mogelijk?
Cieltje: “Dat is federale materie, maar het is een idee waar we met open vizier naar moeten kijken. Maar er zijn nog mogelijkheden, zoals de stimuleringsregeling die ook videoplatformen zoals Youtube en Netflix verplicht meer bij te dragen aan de productie van Vlaamse fictie. YouTube en Meta vechten die nu aan bij het Grondwettelijk Hof, maar wij zullen dat blijven verdedigen.
Even belangrijk is de vindbaarheid van onze zenders op smart-tv’s. Nu staan de apps van VRT, VTM of Play Media daar niet op. Ik zag dat bij mij thuis ook: mijn kinderen keken YouTube omdat die app voorgeïnstalleerd was. Naar de Vlaamse zenders keken ze niet, want die apps zagen ze gewoon niet.”
Uw voornemen daar wat aan te doen, stootte al op kritiek: ‘Moet een minister van Media zich daarmee bezighouden?’
Cieltje: “Dat was eerlijk gezegd ook mijn eerste reactie. Maar als je erover nadenkt, is het wel cruciaal voor alle Vlaamse omroepen. Dat gaat ook niet alleen over het voorinstalleren van apps, maar evengoed over de suggesties die je krijgt op je beginscherm of een overzicht van programma’s dat je verder kan bekijken.
Dit gaat over het in het oog laten springen van Vlaamse programma’s, over onze Vlaamse cultuur. Als je niet vind- of zichtbaar bent, kan dat de doodsteek zijn voor onze media.”
Hebben de Samsungs en Sony’s van deze wereld daar oren naar?
Cieltje: “De vraag is vooral of je regelgevend kunt optreden. In Duitsland hebben ze al regels hiervoor, net als in Frankrijk. Andere Europese landen bekijken dit ook. Eenvoudig is het niet, maar het kan dus. Ik ga er ook werk van maken.”
U hebt met Brussel en Media de kleinste bevoegdheden in de Vlaamse Regering. Beschikt u over voldoende gewicht daar om uw dossiers door te drukken?
Cieltje: “Ik heb op dat vlak nog geen problemen ondervonden. Er zijn ook nogal wat raakvlakken met andere ministers, bijvoorbeeld met Innovatie, een domein dat bij Matthias Diependaele zit. Daar kunnen we samen aan de kar trekken.”
U wil meer dus meer zijn dan alleen de minister van de VRT, zoals de minister van Media weleens omschreven wordt?
Cieltje: “De VRT is natuurlijk belangrijk, maar ik zal niet alleen de minister van de VRT zijn. Er is nog de hervorming van het radiolandschap, er moet een nieuw mediadecreet komen, de ontwikkelingen rond sociale media... De hele sector staat op een kantelpunt. Er ligt nog genoeg werk op de plank.”
